'Als de vlek glad was, zou ‘ie waarschijnlijk al weg zijn'
'Als de vlek glad was, zou ‘ie waarschijnlijk al weg zijn'
Een gesprek met de mens achter Instagram-account ‘Vieze vlek spoor 9’
In december 2022 begon L. (hij blijft het liefst anoniem) te posten over een vieze vlek op de tegels en de slechtzienden-strip van perron 9 van Den Haag CS. We kennen L. van het skaten en de muziek en hadden eerder al geruime tijd gesproken over de gevoelens die ‘het lokale’ op kunnen wekken. L. is, met andere woorden, al langer een geestverwant, een ware ‘heemvriend’. Toen hij begon te posten over Vieze Vlek spoor 9 op Instagram voelde dat direct als iets opwindends, iets interessants, iets fascinerends, iets om in te willen delen. Het heemkundige gevoel is toch ook een gevoel van gefascineerd zijn, en gefascineerd zijn komt hoe dan ook met een dosis opwinding en gevaar. Een paar maanden terug was ik met vriend Boudewijn naar treinstation Breukelen gegaan om de nexus te verkennen, en toen wees ik hem, doordat ik Vieze Vlek Spoor 9 had gezien, op andere vieze vlekken die we in de publieke ruimte zagen. Dat die zienswijze bij meer mensen aansloeg, werd onlangs nog eens bevestigd toen Perre van den Brink Vieze vlek spoor 9 noemde in zijn podcast ‘Schaamteloos Randstedelijk’. De podcast ‘influencete’ mij om zelf ook ‘schaamteloos randstedelijk’ te zijn en iets te doen wat ik al langer wilde doen: L. benaderen voor een ‘publiek gesprek’ over zijn posts over de vieze vlek op spoor 9, van Den Haag CS. Het gesprek ging telefonisch en is geredigeerd op leesbaarheid.
Waarom ben je begonnen met posten over de vieze vlek?
L.: “Het kwam voort uit dat ik iets wilde doen op sociale media: ik heb me nooit heel erg rustig kunnen verhouden tot de sociale media. Posten is altijd een eng ding geweest - overdreven spannend, voor mijn beleving.”
Herkenbaar.
“Dat account beginnen op Instagram is een soort poging geweest om toch iets met dat gevoel te doen. Ik hoopte op een soort methode om nou eens te kijken van, posten op dat Instagram, wat is dat ook weer? Die vlek werd de methode. Ik heb de vlek zien groeien tot het ding dat het nu is. Af en toe gaat de vlek echt uit z’n voegen. Ik zag laatst foto’s, daarop was ‘ie heel fors - hij vouwt helemaal over het perron heen. Dat zijn wel de betere foto’s, dat ‘ie een beetje ‘extreem gaat’. Verder is het iets dagelijks dat ook leuk is om naar te kijken. Hij is wel vies, maar ik zit ook weer niet echt te gruwelen ervan. Het is meer dat gevoel van, ‘je kunt er niet omheen’. En dat ligt daar maar.”
Toen je zei, ‘ik keek er al langer naar’, hebben we het dan over maanden of over jaren?
“Toch zeker wel een jaar. Zeker. Het liefst ben je er nog eerder bij natuurlijk, helemaal bij het begin. Het begint bij een druppel. Maar ja.”
Die oorsprong - is dat voor jou een romantisch beeld? Is het belangrijk?
“Ja, het is iets beangstigend, of misschien niet beangstigend maar: overwoekerend. Ja, het heeft een overwoekerende kwaliteit, en dat is dan ergens een keer begonnen. Er is een tijd vóór die vlek. Ik weet niet of het romantisch is, maar ik vind het wel erg spannend dat dingen nu zo gaan, ook op Instagram. Het is nog niet helemaal voor iedereen ‘een begrip’, maar voor sommige mensen is dat het eigenlijk al wel. Ik krijg wel berichten van mensen van wie ik merk dat ze samen met mij die vlek in de gaten houden. Mensen sturen ook foto’s ervan naar mij op. Dat is toch ook hoe religie begint. Op een gegeven moment is het daar, helemaal gemanifesteerd in de cultuur, of iets dergelijks. Mariaverschijningen. Uitgekotste hosties.”
Als er straks bloed uit het plafond komt, is de eindtijd definitief aangebroken.
“Haha, ja. Ik ben dus boven geweest, bovenop het platform, om te zoeken naar waar het lek begint, om te zien waar de vlek vandaan komt. Maar dat is door de architectuur van het station niet heel makkelijk te vinden. Misschien dat het makkelijker gaat met een marker of gps. Ik heb in ieder geval een idee waar het zit te lekken: op het busplatform.”
Wat lekt er dan?
“Dat weet ik niet precies. Ik moet dus ook toegeven zeggen dat ik wel ben gaan kijken met het rotsvaste geloof van: ‘ik wil hier meer van weten’, maar dat dat in de praktijk enigszins meevalt.”
Je hoeft er ook weer niet alles vanaf te weten?
“Dat klopt. Ik sta daar toch argeloos in, merk ik.”
Mooi dat je erachter bent gekomen dat je er argeloos in staat, dat is ook kennis.
“Ja, ja, zeker. Ik heb er ook weleens iemand over aangesproken, een conducteur, dat vond ik ook mooi. Dat gesprek komt dan niet heel ver, we kletsen er gewoon een beetje over, zonder dat het echt de diepte in hoeft. Op zo’n moment komt ook weer dat argeloze naar boven. Wat ik wel heel mooi vond is wat je stuurde over vieze vlekkerigheid in het dagelijks leven…Je noemde het iets…”
Dat ik nu ook op andere plekken vieze vlekken tegenkom?
“Ja. Dat vond ik mooi om te horen. Het laat je op een nieuwe manier naar de wereld kijken. Het maakt iets los.”
Wat betekent de vlek?
“Ik weet niet wat die vlek betekent. Ik zie het ook wel voor me, er is dus ergens een lek, het is een soort van, er is helemaal niet over nagedacht, misschien is het gewoon uitgevoerd zoals het moest zijn, en lekt het toch ook. Daar gaat niks maar aan gebeuren. Dat heeft iets weg van een error ofzo, zo’n vlek. Het is een error, van o, het gaat niet goed. Maar het valt ook wel weer mee. Zoiets betekent het.”
En wat denk je dat het sap is, het stofje dat de vlek vormt?
“Ik zou naar een lab moeten gaan om dat zeker te weten. Ik heb mensen ‘kalk’ horen zeggen.”
Ik moet ook aan zout denken, als ik die foto’s zie.
“Jazeker, zout. of misschien wel vet.”
Of talg?
“Haha, ja precies, een ophoping. Bij het lek in het dak boven het spoor zie je dat de vlek aan het tieten is, en dat ‘ie onderaan aan het mieten is. Die ribbels van de geleidetegels, het reliëf, die verdwijnen op den duur."
Heb je eraan gevoeld? En zo ja: hoe voelde de vlek aan? Ik vraag het ook omdat de vlek, zoals we al zeiden, op het oog iets vettigs heeft.
“Ja, ik heb eraan gevoeld, in december. Ik dacht toen: ik ga er nu ook maar even overheen lopen, en dan toch eens even voelen. De vlek voelt korrelig, en zeker niet glad. Kalkig eerder, dus absoluut niet vettig of glad, of glibberig. Misschien is dat waarom de vlek blijft bestaan. Als ‘ie zo glad was als ‘ie eruit zag, zou de vlek uit veiligheid waarschijnlijk al weg zijn gehaald.
Heb je eigenlijk nog meer van die plekken als de vieze vlek, plekken waar je even wil kijken?
“Er is een stukje groen waar ik weleens langs loop, en wat me nooit eerder was opgevallen. Maar een paar dagen terug dacht ik: ik ga daar toch even in, even kijken. Daar is dan verder niks - het is een soort afgedankte plek, een beetje vergeten. Het is een begroeid stukje, een hoek tussen twee gebouwen in. Terwijl ik daar ging kijken, kreeg ik wel echt een beetje flashbacks hoe dat als kind ging.”
De bosjes?
“Inderdaad, in de bosjes! Waar de struiken beginnen. Dat is hartstikke leuk.”
Waarom voelen mensen enthousiasme bij de vlek, denk je?
“Iemand schreef me op Instagram een soort van gedichtje, over dat de vlek fluistert dat ze thuis is. Dat is natuurlijk ook wel zo. Het is een plek van thuiskomen en van huis gaan is, daar ga je dan ook al heel erg, collectief of met zo’n grote groep vreemden ga je er al langs.”
De vlek verbindt?
“Ken je dat gevoel dat een trein uitvalt en je moet in een bus? Dan wordt het ineens een schoolreisje in plaats van een gewone treinreis. Het voelt meteen heel anders. Die vlek heeft eenzelfde effect, de vlek verbroedert op een bepaalde manier. Er is trouwens een foto van een andere vlek, op station Delft geloof ik, en die vlek heeft een bordje gekregen. “We zijn op de hoogte van deze vlek”, staat er op het bordje bij de vieze vlek op station Delft.”
Is de vlek op station Delft dezelfde vlek als die van perron 9 in Den Haag, in zekere zin? Een oer-vlek? Een platonisch ideaal van een vlek?
“Neeeee, hahah. Nee. Nou? Ja, wat je zegt, misschien ook wel! Je ziet één vlek, toevallig op spoor 9, en daarna zie je opeens op allerlei andere plekken ook vieze vlekken. Dus voor het oog zijn ze misschien wel hetzelfde. Je ziet de vlek, je ziet alle vlekken. Maar ach, wat maakt het ook uit.”
Volg Vieze Vlek Spoor 9 op Instagram. Volg de Heemvriend op Instagram.