Binnentje met Jan: het houten keukengerei gerangschikt

In de onregelmatig verschijnende rubriek ‘Binnentje met Jan’ kijken we hoe het er binnen in huis aan toe gaat, op de plekken waar je vaak langsloopt, maar zelden bij stilstaat. Met vandaag: een bespreking en een rangschikking van al het houten kookgerei in de keramieken kroes in de keuken.*

Lezer, ik ben moe: heb dag en nacht aan die telefoon vastgelijmd gezeten door die scènes met Zelensky, Trump en Vance. Kwaadaardigheid is ook gewoon vermoeiend. Maar goed, je doneert wat, bedenkt iets om het tij te keren, en dan lonkt de leefomgeving weer, en ik zeg dit allemaal om te verantwoorden dat ik je een beschouwing stuur over het houten keukengerei bij ons thuis.

Bij ons in de keuken staat deze keramieken kroes en daarin staan 13 stuks houten lepels, houten spatels, houten vorken en roerspanen. Zie:

Het is gemakkelijk om aan deze voorwerpen voorbij te gaan, maar vandaag doen we dat niet. Vandaag kijken we nou eens heel goed naar deze dertien stuks kookgerei, teneinde rust te vinden. Misschien ben ik minder moe als ik het houten keukengerei rangschik, op volgorde van minst waardevol naar meest waardevol, en misschien helpt het jou ook. We beginnen met:

13. Deze onhandige houten vork

Een dertiende (laatste) plek voor deze vork. Naar mijn weten heb ik die nog nooit gebruikt. De tanden zitten te dicht op elkaar om fijn te zijn voor salade, hij is bovendien lelijker dan een andere houten vork die ik heb, waardoor ik bij het opdienen van een salade altijd eerder naar die vork zou pakken.

12. Deze nog altijd afzichtelijke, net iets minder onhandige houten vork

Deze vork is denk ik gemaakt van bamboe, gezien hoe licht ‘ie is, en wat me aanspreekt is dat hij niet perfect gevormd is, dat maakt ‘m authentiek. Ik merk echter dat ik niet per se op authenticiteit of afkomst beoordeel nu, eerder op handzaamheid en hoe vaak ik het gerei heb gebruikt. Twaalfde plaats voor deze vork, die ik denk ik een keer heb gebruikt om iets wat aangekoekt was los te schrapen uit een pan.

11. Deze kloeke houten lepel

Deze houten lepel is zwaarder en groter dan de foto misschien doet vermoeden. Mijn vriendin heeft ‘m een tijdje stevig in roulatie gehad, waardoor ik ‘m ook vaak zat in handen heb gehad om bijvoorbeeld een keer door een soep of stoof te roeren. Daaraan merkte ik al: dit is niet mijn boy. Te groot, de lepel zelf (het schepgedeelte zeg maar) te dik, gemaakt met te veel hout, waardoor ik denk: nee. Qua vorm stemt hij me wel welwillend, maar in de praktijk is hij te zwaar en qua vibe niet in lijn met wie ik ben, hoe ik me voel. Ik weet niet precies wat het is. Het voelt als een soort houten lepel van Ikea, waar ik misschien een kwade herinnering aan heb. Ik kan het niet precies plaatsen. Elfde plaats dus.

10. Houten vork (donker hout)

Over deze houten vork had ik het bij de eerder genoemde houten vorken. Als je een saladeschaal wegzet met saladevorken erin, pak ik eerder naar deze vriend dan naar bovengenoemde, waardoor deze hoger is geëindigd in de lijst. Verder echt weinig gebruikt, dus ik kan het niet alleen kort houden, ik doe dat ook.

9. Rustieke pollepel

Deze pollepel is echt behoorlijk vergaan. Onderaan de steel zie je dat ‘ie wat zwart is uitgeslagen, en als je blikt dan langs de steel omhoog gaat, zie je daar een kronkel in, die uitkomt bij een wat grillig schepgedeelte. Voel je die vormen? Dat is waar ik nu de term ‘rustiek’ bij voel. Een rustieke lepel. Ik heb deze gebruikt voor het roeren in soepen, op een kalme manier. Het voelt goed en kalmerend om deze pollepel door een soep te roeren, zeker als het bijvoorbeeld een gladde soep is. Gepureerde courgette, met misschien nog wat roomkaas erdoor. En dan klieft deze vriend door het oppervlakte. Dat is me wat hoor. Waarom dan toch een negende plaats? Ik denk dat dat komt doordat het vooral als genade voelt om deze lepel te gebruiken, alsof het meer uit medelijden is dan dat het mijzelf goed uitkomt. Ik kalmeer al wat. Deze lijst is antifascistisch.

8. Iets minder rustieke, maar des te strengere pollepel

Wat je op de foto niet ziet is dat deze pollepel een erg dik schepgedeelte heeft. Je kan er eigenlijk niet eens echt iets mee opscheppen, hij is vooral bedoeld om te roeren. Eigenlijk volstrekt onhandig, maar op mij maakt deze pollepel een wat strenge, autoritaire indruk, waar ik gevoelig voor ben. Ik heb om - denk ik - die reden, vaker naar deze pollepel gegrepen dan je op basis van vorm en bruikbaarheid zou verwachten. Ik besef dit pas nu ik dit opschrijf, dus een echt goede verklaring heb ik er nog niet voor.

7. Dit onooglijke schepje

Ik denk, nu ik er zo mee bezig ben, eigenlijk dat al deze houten bestek-items van mijn vriendin zijn, want bij geen van allen heb ik maar het flauwste benul waar ze vandaan zouden kunnen komen. Dit ‘zwarte’ hout lijkt me klaarblijkelijk onderdeel van een serie, maar wat voor serie? Uit welk jaar? Van welke plek, en/of uit een bijzonder cultuur? Ik weet het niet en heb nu geen zin om te vragen. We varen op gevoel, en het gevoel geeft deze kloeke lepel een zevende plek. Je kunt er ei mee omscheppen, je kunt er soep mee roeren, je kunt er spruiten mee omtjoeken en zelfs vegetarische of dierlijke lappen mee omgooien. Dat gaat door hoe kort dit ding is niet perse van harte, maar het kan wel, en ik heb het weleens gedaan ook.

6. Houten spatel, met tralies, of ‘rooster’

Deze houten spatel komt in de buurt van wat ik graag en veel gebruik bij het koken. Het ‘blad’ aan de bovenkant loopt spits toe, het handvast ligt zo in de hand dat ik het gebruik en het blad is plat en breed genoeg dat ik er de dingen op kan leggen: ei, schnitzel, witte bonen in tomatensaus, gefrituurde tofu met broccoli, en ga zo maar verder. Grote nadeel aan deze spatel zijn die ‘roosters’, de spijlen waar altijd wel iets tussen blijft zitten na het koken. Op Instagram-reels zie ik eens in de tijd zo’n video voorbijkomen van mensen die zeggen dat ze hun houten spatels af en toe uitkoken. Ik heb dat ook weleens gedaan met alle houten ‘eenheden’ in de kroes, maar voor mijn gevoel was het daarna niet perse schoner. Het kookwater was achteraf wel groezelig, maar het had niet het bevredigende effect op het houten gerei waar ik op had gehoopt.

5 De zwarte lepel (de rankere, langere variant)

Deze zwarte lepel heeft alles wat de korte, stoempe variant heeft, maar is wat langer en ranker en voor het gevoel platter qua schep, waardoor die nog breder inzetbaar is, waardoor ‘ie dus ook breder is ingezet.

4 Pollepel

Deze pollepel is precies op gewicht, gebalanceerd, plat aan de randen, waardoor je prima platte dingen kunt om- of opscheppen, en ook in de hoeken en rondingen ligt hij me. Ik merk dat hoe meer een stuk gerei me ligt, hoe korter ik er over kan zijn. Wat betekent dit? Korter is beter, ik geloof dat. Lucky Fonz III zei een keer dat hij - en ik hoop dat ik dit goed parafraseer - gelooft dat alles wat je in een keer opschrijft, onder al te veel moeilijke gedachten of overpeinzingen, simpelweg beter is dan materiaal waar je jezelf voor martelt.

3. De spatel-lepel-spade

Lange tijd was dit mijn nummer 1, mijn favorietje. Het hout voelde luxe, de ronding geschikt voor mijn doeleinden. Wat is er precies gebeurd? Ik weet het niet zeker, maar ik vermoed dat te vaak heb geprobeerd saus of beslag uit de groene mix-kom te schrapen. We hebben een flinke groene kom van plastic waarin vaak dingen worden gemixt, en ik word eerlijk gezegd ineens een beetje onpasselijk van het idee met deze spatel in die kom te schrapen. Hij laat te veel ruimte achter in het midden, je kan er niet goed mee schrapen. Er blijft dan beslag aan de wanden plakken. Verdrietigmakend, alsof je soep met een vork moet eten, of een belegd broodje hebt gekocht waarvan het brood dan niet meer vers is. Vreselijk. Ik denk dat het daar is misgegaan met deze.

2. Spatel

Betrouwbare spatel, veelgebruikt, nog steeds ‘heavy rotation’ nu. Belangrijkste voor- en nadeel is dat ‘ie een schuin vlakje heeft achterop, waardoor je gemakkelijk bijvoorbeeld aardappeltjes doormidden kan snijden in de pan, maar wat je vervolgens amper schoon krijgt geboend. Moet je echt je best voor doen.

Dit vlakje

1. Spatel, elegant

Ah, die Königin unter die Spatel. Deze is rank, prachtig getailleerd en gebalanceerd, met een curve bovenop waardoor je beslag uit een kom kunt schuiven zonder plekjes over te slaan, eieren om kunt wentelen, stukjes vlees of vleesvervangers ook, spruitjes omscheppen, ovenschotels omscheppen, en het blad is zo dun dat je er eigenlijk alles wel mee door midden kunt snijden in de pan (zonder gevaar voor je vingers - zó dun is het nu ook weer niet). In een noodgeval kun je er zelfs kopjes soep mee inschenken. Het enige nadeel is dat de dunne rand soms een beetje ruw is geworden, waardoor er stukjes spons achter kunnen blijven hangen, daar moet je op letten. Verder was deze laatst achter de koelkast gevallen, waar ze toen weken heeft gelegen. Ik zeg je: ik miste dit stuk gerei. Eerste plaats.

De podcast ‘breek me de bek niet open’ met Paul de Kok is te horen waar men podcasts luistert, zo ook hier.

Het lijkt me verder goed als je doneert aan een organisatie die Oekraïne helpt. Mijn makker Chris Pugmire, erg betrokken bij de zaak, kent bijvoorbeeld de mensen achter Dutch Civilian Action, kijk daar eens.

Verder, abonneer je als je het nog niet had gedaan:

*Heemvriend Florine van der Vlies maakte deze week een video voor Instagram waarbij ze de binnenkant van haar huis liet zien. Het idee voor ‘binnentje met Jan’ is ouder dan die video, maar ik zag die video en dacht, oja, houten spatels. Dus, ok? Lees haar nieuwsbrief ook eens.