Dit interview met Laura van der Haar duurde een half jaar
Voor de onregelmatig verschijnende rubriek ‘Whatsapp-interviews die een half jaar bestrijken’ spreken we vandaag Laura van der Haar.
Laura van der Haar is romancier, dichter, archeoloog en iemand wier blik ik enorm waardeer. Ooit maakte ze de rubriek ‘Verboden toegang’, waarbij ze naar plekken ging waar je normaal niet komen mag, en toen had ik gevraagd of ik mee mocht naar het stroomverdeelstation van Tennet, omdat ik haar tijdens een Speld-borrel (daar schreven we toen allebei voor) vertelde dat ik een - je raadt het nooit - ‘fascinatie’ had voor elektriciteitsmasten. Dat mocht van haar, ze vond het leuk zelfs, en Wester van Gaal (destijds hoofdredacteur van Motherboard) betaalde me bovendien voor de foto’s uit het karige budget van Vice, dus dat was goed! Sindsdien volg ik Laura’s werk trouw als een hondje, wat inhoudt dat ik ook haar romans Het wolfgetal, Loslopen en De kuil bezit. Doorheen de jaren hebben we altijd nog eens wat meer samen willen doen, maar dat kwam er dan toch niet van.
Een paar jaar terug begon ze veel fotoreeksen op Instagram te zetten, geweldige series van zaken die ze uit de eigen leefomgeving plukte. Je moet het zien. Hier zijn bijvoorbeeld plashoeken die ze zag:
Hier zijn vergane versieringen:
Hier zie je de graffiti-pikken die zij zag:
De manier waarop zij naar de omgeving kijkt en die vastlegt is er een die me aan het hart gaat en die me zowel amuseert als inspireert en hoe ze kijkt snap ik soms, maar niet altijd, en hoe ze zoveel produceert snap ik al helemaal niet. Ik zie het en voel: hier wil ik bij zijn. Hier wil ik het mijne van weten. Ik dacht: misschien zijn die fotoreeksen een goed aanknopingspunt voor een interview met haar, over haar blik. Ik vroeg het over Whatsapp, ze reageerde hartstikke enthousiast en het gesprek duurde, met enorme tussenpauzen, uiteindelijk maanden, en het had makkelijk veel langer door kunnen gaan, ware het niet dat deze week haar nieuwe boek Verkeerd verbonden uitkomt, waarin Laura ‘op onderzoek [...] gaat in paardencrematoria, [mee]vaart mee op baggerboten en stuit op zwerfstenen en mosselbanken. Haar antenne weet overal prachtige teleurstellingen en wonderbaarlijke lelijkheid te vinden, en maakt van willekeurige omstandigheden betekenisvolle verhalen.’
Ik kreeg net pas het boek doorgestuurd dus heb maar vier pagina’s gelezen, maar het begint geweldig en ik kijk daar enorm naar uit, en nú lijkt me dan ook een goed moment om eindelijk eens dit interview met haar af te ronden. Ik heb de chatberichten bij elkaar gesprokkeld en ge-edit om de leesbaarheid te vergroten of om mezelf iets minder dom te laten overkomen. De bedoeling is dat het voelt alsof je een Whatsapp-gesprek meeleest (of Signal als je toevallig een goed mens bent), en zo een klein beetje mee kunt kijken in het hoofd van Laura.
3 November 2024
Heee, ik had het vrijdag nog met Peter over je fantastische collecties op Instagram en ik zei dat ik me afvroeg welk plan of artistiek idee daaraan ten grondslag lag en dat ik het vet vond dat ik dat niet wist en Peter zei ‘ik denk dat ze het deelt omdat ze het leuk vindt’.
Laura van der Haar: Peter is een groot visionair! En het is zo leuk om buiten sequenties te zien! Een soort kwartet met jezelf. Dan is het altijd en overal leuk om te wandelen. Wist je dat het meest gejatte boek in de OBA Centraal praktijkexamen brommer is én Taxonomische processen bij lijken?
Dit is het mooiste wat ik in tijden heb gehoord. Hoe weet jij dit?
Ik had daar een keer de beheerder geïnterviewd.
Mag ik je niet wat korte vragen stellen over je wandelingen en kwartetten met jezelf voor de nieuwsbrief?
Ja natuurlijk.
Vind je het goed om het versnipperd en chaotisch en over tijd via Whatsapp te doen?
Honderd procent.
Wanneer ben je begonnen met zulke reeksen te maken?
Onbewust: vijftien jaar geleden ongeveer. Onderbewust: een jaar of vijf. Bewust: één, twee, drie jaar?
dinsdag 12 november 2024
Hoe begint zo’n reeks? Wanneer wordt of is iets materiaal?
woensdag 27 november 2024
En wat was er 15 jaar geleden?
Oh sorry! Ik heb je vorige bericht denk ik geopend op een moment dat ik er niet helemaal bij was met m’n hoofd. Ik heb nu even een harige kleuter, ik antwoord je morgen op beide! (Jarige:!;!!;!)
Ahhh gefeliciteerd!!! Fijne dag!
Mursie!!
donderdag 28 november 2024
Over dat beginnen met die reeksen: ik denk dat het zoiets banaals was als mijn eerste smartphone krijgen. Misschien dat ik het daarvoor ook al deed, maar dat zie ik dan nooit meer terug in mijn telefoon/cloud.
En over wanneer iets materiaal wordt: soms als ik denk ‘hm, opmerkelijk!’ En altijd als ik vermoed: zou dit een ding zijn? Twee a drie keer is nog toeval, maar bij zes, zeven, acht of meer dan is het een ding! En dan wordt buiten zijn een soort game. Zo van: ga ik vandaag misschien het tiende natte boek op een elektriciteitskastje vinden? En vanaf tien telt het pas, is mijn bescheiden mening. En tien of twintig is dan kwartet! Of dixtet. Of vingtet. Enzovoort. Eindeloos. Groetjes
18 januari 2025 (ik had een zware winter)
Yoooooo, wat was je eerste ‘set’? Zijn er onderwerpen die er ook echt niet onder vallen? Ben je het met me eens als ik zeg dat het gaat over ‘het alledaagse’, en zo ja, wat is dan dat alledaagse? Of wat is het voor jou? En voel je soms bij anderen wat je bij je eigen fotosets en observaties voelt? En bij wie voel je dat dan en welke vorm neemt dat gevoel aan?
dinsdag 28 januari 2025
Jan! Sorry! Omdat het zo onregelmatig is denk ik steeds ik antwoord morgen en dan antwoord ik vervolgens nooit! Ik antwoord morgen!
woensdag 29 januari 2025
Hoe langer dit interview duurt hoe beter het is voor het verhaal!
Dan neem ik lekker de tijd doeiiii. Nee grapje. *wat was je eerste ‘set’?* de eerste ‘set’ stamt uit ongeveer 2009. Dat waren platgereden dieren. Ik heb het even teruggezocht en de eerste foto van die serie was een soort salamander die op oudjaarsdag (2009) op een Franse binnenweg plat was gereden. Hij lag er heel sierlijk discodansend bij op het asfalt met zijn ingewanden er als een sliert confetti bovenuit. Of vuurwerk. Volgens mij was het zelfs een vuursalamander! Deze:
Toen zag ik plots overal platgereden dieren, en toen ik er per ongeluk een beetje op ging letten viel me op hoe mooi of bizar ze er vaak bij lagen. Dit molletje bijvoorbeeld, dat tabee zwaait:
Kijk nou. En dat werden er steeds meer en meer en meer en ik weet nog dat ik naast afschuw en ondanks mijn zeer grote liefde voor dieren ook altijd een héél licht joepiegevoel had wanneer het echt een prachtig sterfgeval was. Zoals deze vis bijvoorbeeld:
Dat is toch een kort verhaal. Oké dat was het antwoord op eerste deel van je zevendelige vraag. Wordt vervolgd.
Dit is prachtig. Waar heb je dit mee gefotografeerd?
Dat weet ik niet meer! Ik wilde zeggen met m’n iPhone, maar toen had ik geloof ik nog geen iPhone. Misschien wel gewoon een echte camera? Geen idee.
vrijdag 7 februari, 2025
Deelvraag B: *zijn er onderwerpen die er echt niet onder vallen?* Moeilijk! Alles hoort er potentieel bij zou ik in eerste instantie willen zeggen, maar: dat is niet waar. Ik ben het zeker met je eens als je zegt dat het gaat over ‘het alledaagse’, maar misschien nog wel meer dan het alledaagse gaat het denk ik over willekeur. Alles wat is achtergelaten, vergeten, stukgevallen, weggewaaid. Alle onbedoelde poëzie. In dat licht hoort alles wat al geënsceneerd is er niet bij, alle ‘bedoelde’ kunst. Een beeldhouwwerk bijvoorbeeld hoort er niet bij, hoe mooi het ook is. Maar stel dat dat beeld al maandenlang wordt ondergekakt door een oude duif, dan hoort die stratigrafie van omlaag druipende kak over dat beeld (en dus dat beeld) er wel weer bij.
Zondag 2 maart, 2025
He en je hebt er iets over gezegd, maar hoe kom jij eigenlijk zo uit bij dat ‘lokale’, bij gebrek aan een beter woord? Is dat puur door de archeologie? En waarom heet je substack De Onderkrant? Waarom komen wij gelijktijdig op het idee om Yogi Tea te vragen wie die labeltjes schrijft?
Ik ga morgen of uiterlijk dinsdag antwoorden!!
dinsdag 4 maart, 2025
*he en je hebt er iets over gezegd, maar hoe kom jij eigenlijk zo uit bij dat ‘lokale’, bij gebrek aan een beter woord? Is dat puur door de archeologie?*
Nee, maar heeft er wel mee te maken. Mijn liefde voor lokale geschiedenis is deels liefde voor het verhaal, en dan vooral de kleinere, concrete verhalen, die ik vaak zo veel aantrekkelijker vind dan de grote, abstracte verhaallijnen waar je zelf alle details bij moet verzinnen. Net als in musea, daar erger ik me vaak enorm aan de informatiebordjes, dan staat er bijvoorbeeld bij een vitrine met potten: Trechterbekeraardewerk, 3250 v. Chr. Jaaaaaaaa, moet dát de mensen ertoe bewegen om van geschiedenis te gaan houden? Nee, het gaat om het verhaal, de voorstelling, de context, de details, aan wiens lippen hing die aardewerken beker vijfduizend jaar geleden, was het een meisje van zestien? Wat deed zij als ze ‘s ochtends wakker werd en was ze weleens pissig op haar ouders?
Bij een Historische Kring of Heemkundekring gebeurt dat beter, daar worden dingen vaak tot op het bijna irritante detail uitgeplozen; toen ik nog als archeoloog werkte werd veel gebruikgemaakt van zo’n kring (meestal een groep gepensioneerde meneren), omdat zij over iedere centimeter van hun streek wel iets te vertellen hadden of anders wisten zij waar of bij wie je wezen moest. Soms werd er een beetje op neergekeken door collega’s, omdat wij dan binnen zestien uur een fantasieloos rapport in elkaar moesten draaien met een passage over een huisplattegrond waar de Historische Kring maanden onderzoek naar had gedaan, maar achteraf lijkt het me veel bevredigender om maandenlang iets ogenschijnlijk onbeduidends uit te pluizen over een oude huisplaats dan om voor een commercieel bureau in een paar uur tijd een rapportage bij elkaar te copy-pasten.
En daar zit het ‘m denk ik ook in met dat lokale: de verhalen, de ontroering over iets relatief kleins, de liefde voor het detail, de aandacht voor de buitenwereld met al haar pretentieloze elementen waar je meestal veel te snel aan voorbijloopt. Deernis. En dan niet medelijden-deernis, maar bekommering-deernis.
*En waarom heet je substack Onderkrant?*
Ja ik ben Substack nog een beetje aan het uitvinden, maar mijn eerste indruk is zo positief! Ik heb Facebook verwijderd en wil Instagram ook opzeggen, daar was ik een soort straatarchief aan het aanleggen, maar omdat Substack meer tekstgericht is nodigde het mij op de een of andere manier meteen uit om steeds kleine odes te plaatsen over wat er allemaal gaande is, en dan vooral onder het oppervlak, achter het vernis, na het eerste gezicht, onder het maaiveld. De randjes. Ook letterlijk de bodem en wat zich daar allemaal op en onder afspeelt, maar het is ook een soort liefdesverklaring aan dat wat meestal niet echt bezongen wordt. Schoonheid in afdankertjes en afval; poëzie in willekeur.
*En waarom komen wij gelijktijdig op het idee om yogi-tea te vragen wie die labeltjes schrijft?*
Jaaaaa bizar! En lang geleden ook alweer! En geen van ons is daar ooit op bezoek gegaan, toch? Zullen we alsnog? Ik zou graag willen kijken of het een enorm inspiratieloos kantoor is, dat lijkt me zo bevredigend, dat ze teksten als ‘May this day bring you peace, tranquility and harmony’ schrijven op een Dell-desktop waar dan een afdelingsmailtje binnenkomt dat er slagroomtaart in de pantry staat omdat Hans 56 is geworden en of iemand z’n dongel bij de receptie heeft laten liggen.
Oh ja over die dode dieren, hier staan er nog veel meer.
En ik bedacht dus nog iets, ik heb er net heeeeeel erg lang naar gezocht in mijn foto-archief, én gevonden hoezee; kun jij je dit nog herinneren?
Ik reed er een paar jaar geleden langs en dacht: wauw. En volgens mij liet ik het daarna een keer aan jou zien en werd jij zo mogelijk nóg enthousiaster en besloten we om er samen een keer naartoe te gaan en ook dat hebben we nooit gedaan… Oh ja en ‘onderkrant’: een krant heeft altijd rubrieken en eigenlijk wil ik alleen nog maar rubrieken zoals dier van het jaar of kamerplant bij het afval van de week of landschapsparels of boodschappenbriefje van de dag en wistjedatjes en wabliefs en moejenouhorens en toiletpoëzie en odes en vragen en tips en lijstjes en opgevangen gesprekken enzovoort enzovoort enzovoort.
2 mei, 2025
Hoe verhoudt zich je nieuwe boek tot de fotoreeksen en je nieuwsbrief? Sorry maar ik moet dat nog weten voor het einde van het interview!
Er zitten foto’s in het boek!
Uit die reeks?
En heeeeeeel erg veel observaties. Losse, geen series. Met die series wil ik ooit nog iets doen want ik heb zo ontzettend veel!
Waar komt jouw zelfvertrouwen vandaan? En wie tip je nog aan anderen? Naar wie je opkijkt qua werk mbt je nieuwe boek en de reeksen waar we het over hadden?
Oh dit weet ik echt niet, maar wat ik heel fijn vind om te volgen op Instagram zijn de gekke fotoreeksen van Martin van der Giesen, die in zijn stories altijd een SFEEEEEER weet te vangen: tragikomisch, melancholisch, aandoenlijk, hij laat je erbarmen voelen over rijtjeshuizen, en juist in alle grauwe lelijkheid en bleekheid die hij vangt zit: liefde. Denk ik. [zie ook Heemvriend-interview dat we ooit hielden met Martin -JvT]
Haha waaruit distilleer jij mijn zelfvertrouwen? Ik denk dat het antwoord is: jaren, leeftijd. Inmiddels weet ik eindelijk een beetje wat ik kan en wat ik wil en wat ik níet kan en vooral: dat dat ook prima is. Zo lang dat wat ik doe voortkomt uit echt inherente interesse, dan is het bijna onmogelijk om onzeker zijn want dan klopt het altijd. Klinkt vaag of niet?
Dan kun je vertrouwen op het proces: wat (nog) niet lukt kun je leren en dat is dan alleen maar leuk. Meer concreet: ik ben nu na een pauze van jaaaaaren weer aan het werk als archeoloog en in die tussenliggende jaren ben ik heel erg veel verleerd of domweg vergeten en er zijn ook allemaal nieuwe technieken bijgekomen, waardoor ik in het veld echt heel erg veel niet weet of verkeerd doe, en domme vragen moet stellen. Vroeger was ik daar onzeker over geworden, maar nu heb ik daar eigenlijk geen last van. Mogelijk door de fijne collega’s die daar ruimte voor bieden, maar vooral omdat ik zie hoe logisch het is om dingen niet te weten/kunnen, om dat te accepteren, dat het helemaal niet erg is om af en toe een beetje achter te lopen.
En qua tips, verder: Rien Poortvliet! Die is al heel lang dood, maar zijn kabouterboeken zijn weergaloos. Een geïllustreerde “wetenschappelijke” reis die Poortvliet samen met een collega onderneemt naar kabouterland om hun gewoonten en gebruiken op te tekenen. En in het volgende boek (De oproep der kabouters) nog eens, want de kabouters zijn kwaad: Rien en collega hebben slecht werk geleverd en moesten nog maar eens komen, ze worden door de kabouters ontboden om zich diep in de bossen van Lapland te melden en hun onderzoek beter te doen. Briljant. De kabouters blijken vernuftige wezens en niets menselijks is hen vreemd. Ze zijn wreed en grappig en onzeker en raar. Vooral de wereld die die boeken optrekt is fenomenaal. En knus!!!! Echt topmateriaal om in te verdwijnen of als je wilt grimlachen of als je melancholie wilt voelen over iets wat je zelf niet hebt meegemaakt.
Laura, bedankt!
Verkeerd verbonden van Laura van der Haar is vanaf morgen (donderdag 8 mei 2025) te koop in boekwinkels. Koop het, uit respect voor Laura, en omdat je gaat genieten van het boek! Ook moet je uit respect voor Laura dit artikel liken, zeker als je helemaal tot hier hebt gelezen. Als je tot hier hebt gelezen en je dit niet liket, komaan man. Waar ben je dan mee bezig?
Heb deze hele nieuwsbrief voorgelezen aan mijn dochter, 10 maanden oud, en zij zei "aaah be be be". Zelf vond ik 'em ook inzichtrijk en vermakelijk.
Ik voel veel respect voor Laura en veel respect voor Jan, dank allebei voor dit heerlijke inkijkje. Genoten, gegrinnikt, geïnspireerd. Bedankt. Like.